Sunucu sistemlerinde CPU, tüm işlemlerin gerçekleştiği merkezi işlem birimidir. Güçlü bir işlemci, birden fazla görevi aynı anda verimli şekilde yöneterek kesintisiz hizmet sağlar, yüksek işlem gücü gerektiren süreçleri destekler. Özellikle sanallaştırma platformları, veritabanı altyapıları, web trafik denetimi ve HPC gibi alanlarda işlemcinin kapasitesi sistem performansını doğrudan belirler.
Sunucu Performansında CPU’nun Belirleyici Rolü
Sunucu işlemcileri, kullanıcı isteklerini işleme, veritabanı komutlarını yürütme ve donanım bileşenlerini verimli şekilde yönetme görevlerini yerine getirir. Çok çekirdekli ve çok iş parçacıklı mimarileri sayesinde binlerce işlemi aynı anda yürütebilirler. Bu mimari yapı; gecikme süresi, yük altında tepki süresi ve genel işlem kapasitesi gibi temel performans unsurlarını doğrudan etkiler.
Ancak sunucu işlemcileri yalnızca hız açısından önemli değildir. Hata toleransı yüksek olan ECC RAM destekli sistemlerle çalışmaları, veri bozulmasına karşı koruma sağlar. Düşük güç tüketimleri sayesinde enerji maliyetlerini azaltırken soğutma gereksinimini de düşürürler. Ayrıca yeni nesil bellek ve G/Ç arabirimleriyle tam uyum sunmaları, onları uzun vadeli sunucu yatırımları için ideal hale getirir.
Kurumsal Donanımda AMD EPYC İşlemciler
AMD EPYC, AMD tarafından geliştirilen sunucu sınıfı işlemci serisidir ve Zen mikro mimarisi üzerine inşa edilmiştir. Masaüstü Ryzen işlemcilerle benzer çekirdek yapısını paylaşmakla birlikte, EPYC serisi veri merkezi ve kurumsal kullanım için özel olarak yapılandırılmıştır. Bu işlemciler, daha fazla çekirdek sayısı, geniş PCIe hattı sayısı ve yüksek bellek kapasitesi desteği gibi gelişmiş özellikler sunar.
AMD EPYC Temel Bileşenleri ve Kapasite Avantajları
AMD EPYC işlemciler, chiplet yapısıyla inşa edilir; büyük tek parça işlemciler yerine birçok küçük çekirdek birimi, ortak bir G/Ç yongası üzerinden bağlanarak hem üretim maliyetinde avantaj hem de modüler sistem tasarımı sağlar. EPYC serisi ilk nesilden itibaren 8 kanal bellek desteği sunarken, Genoa ile birlikte bu sayı 12 kanal DDR5‘e çıkmış ve PCIe 5.0 üzerinden 128 hat aktif olarak kullanılabilir olmuştur.
Özellikle Milan-X modellerinde yer alan yüksek L3 önbellek kapasitesi, tekrar eden veri işlemelerinde ciddi hız artışı sağlar. Sanal makineler arasında donanımsal izolasyon sunan SEV güvenlik teknolojisi ise veri merkezleri için büyük avantajdır. Bazı modeller yalnızca tek soketli sistemlere özgü tasarlanırken, birçok EPYC modeli çift soketli platformlarda maksimum kaynak verimiyle çalışabilir.
Intel Xeon ile AMD EPYC Arasında Temel Farklar
Sunucu işlemcisi tercihlerinde en sık yapılan karşılaştırma, AMD EPYC ile Intel Xeon serileri arasında gerçekleşir. Her iki platform da güçlü çözümler sunmasına rağmen, mimari yapı ve teknik detaylar seçim aşamasında belirleyici olur. Bu değerlendirmede; çekirdek miktarı, IPC performansı, TDP değeri, bellek kanalı genişliği ve PCIe hattı kapasitesi gibi başlıca unsurlar mercek altına alınmaktadır.
Çekirdek ve İş Parçacığı Üstünlüğü
AMD EPYC serisi, çekirdek sayısında son nesillerde gözle görülür bir avantaj sağlamıştır. Örneğin:
- EPYC Naples (7001) en fazla 32 çekirdeğe ulaşırken, Intel Xeon Scalable serisinde bu rakam 28 çekirdekte kalmıştır.
- EPYC Rome (7002) nesli, 64 çekirdeğe çıkarak dönemin Intel işlemcilerine kıyasla açık farkla öne geçmiştir.
- EPYC Milan (7003) 64 çekirdek ile performans çizgisini korumuş; Intel ise Ice Lake serisinde 40 çekirdeğe kadar ulaşabilmiştir.
- EPYC Genoa (9004), 96 çekirdekle çıtayı yükseltirken, Zen 4c (Bergamo) modeliyle 128 çekirdeğe ulaşılmıştır. Intel’in Sapphire Rapids işlemcileri ise 60 çekirdek ile sınırlı kalmıştır.
IPC ve Tek Çekirdek Başarımı
IPC (Instructions Per Cycle), işlemcilerin bir döngüde işleyebileceği komut sayısını belirler. Intel bu alanda uzun süre lider kalmış olsa da, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle farkı büyük ölçüde kapatmıştır. Zen 4 mimarili EPYC Genoa, yüksek saat hızları ve optimize edilen mimarisi sayesinde tek çekirdek performansında rekabet gücünü artırmıştır.
Bellek Genişliği ve Erişim Hızı
İşlem performansının bir diğer belirleyicisi bellek genişliğidir. EPYC işlemciler, 8 kanal bellek desteğiyle sektöre hızlı bir giriş yaparken, Intel’in benzer düzeye ulaşması Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır. AMD, Genoa neslinde 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak yüksek hızlı veri erişiminde çıtayı bir üst seviyeye taşımıştır.
Çekirdek Sayısı ve İş Parçacığı
AMD EPYC işlemciler, özellikle son nesillerde çekirdek sayısı açısından belirgin bir üstünlüğe sahip. Örneğin:
- İlk Nesil: EPYC Naples (7001 serisi) en fazla 32 çekirdek sunarken, rakip Intel Xeon Scalable en fazla 28 çekirdeğe sahiptir.
- İkinci Nesil: EPYC Rome (7002 serisi) çekirdek sayısını 64’e çıkarırken, Intel’in aynı döneme yakın piyasaya sürdüğü Xeon Cascade Lake Refresh ve Cooper Lake işlemcileri belirli modellerde 28-56 çekirdek aralığında kalmıştır.
- Üçüncü Nesil: EPYC Milan (7003 serisi) 64 çekirdek ile devam etmiştir. Intel ise 2021’de çıkan 3. Nesil Xeon Scalable Ice Lake işlemcilerinde en fazla 40 çekirdeğe ulaşmıştır.
- Dördüncü Nesil: EPYC Genoa (9004 serisi) ile AMD çekirdek sayısını 96’ya yükseltmiştir. Hatta özel versiyon Zen 4c (Bergamo) ile 128 çekirdeğe ulaşıyor. Intel tarafında 2023’te çıkan Sapphire Rapids tabanlı 4. Nesil Xeon Scalable işlemciler en fazla 60 çekirdek sunabilmektedir.
IPC (Talimat Başına İşlem) ve Tek Çekirdek Performansı
İşlemci performansını belirleyen temel faktörlerden biri de IPC yani talimat başına işlem yeteneğidir. Uzun yıllar boyunca Intel, IPC ve tek çekirdek performansında liderliği elinde tutarken, AMD Zen 2 ve Zen 3 mimarileriyle bu farkı önemli ölçüde kapatmıştır. Zen 4 tabanlı EPYC Genoa işlemciler, artırılmış saat hızları ve mimari geliştirmeler sayesinde tek çekirdek performansında rekabetçi seviyeye ulaşmıştır.
Bellek Bant Genişliği ve Kapasitesi
Sunucu uygulamalarında yalnızca işlem gücü değil, bellek erişim hızı da performansı doğrudan etkileyen bir başka unsurdur. AMD EPYC işlemciler, ilk günden itibaren geniş bellek kanalı desteğiyle dikkat çekmiştir. Naples, Rome ve Milan nesillerinde 8 kanal bellek desteği sunulurken, Intel’in bu düzeye ulaşması 2021 yılında çıkan Ice Lake serisine kadar mümkün olmamıştır.
AMD, Genoa ile birlikte 12 kanal DDR5 bellek desteği sunarak bu alanda da fark yaratmıştır. Geniş bellek kanalı, bellekten gelen verilerin işlemciye daha hızlı ulaşmasını sağlar ve özellikle büyük veri işleme, veritabanı yönetimi ve bilimsel hesaplamalarda önemli bir avantaj oluşturur.
Intel® Xeon®’dan AMD EPYC İşlemcilere Geçmek İçin 5 Neden
Yüksek Frekanslı İşleme
Daha yüksek frekanslı CPU’lar veri hareketini ve sanal makine performansını iyileştirir.
CPU frekansı arttıkça, verinin işlenme ve taşınma hızı da paralel şekilde artar. Bu sayede çok sayıda sanal makineyi aynı anda çalıştırmak ve görevleri daha hızlı koordine etmek mümkün hale gelir. Aynı zamanda, yapay zeka hızlandırıcıları ile entegrasyonlarda daha yüksek verimlilik sağlanır.
Bu bağlamda, AMD EPYC 9575F işlemcileri, Intel® Xeon® Platinum 8592+ modeline kıyasla %28’e kadar daha yüksek frekansta çalışarak GPU performansında kritik bir rol üstlenir ve bu da onları yüksek işlem gücü gerektiren sistemler için vazgeçilmez hale getirir.
Temel GPU Barındırma Görevlerinde Ortalama %50 Daha Yüksek Performans
Daha hızlı çekirdek başlatmaları, bellek değişimleri ve veri transferleri performansı artırır.
Nesil AMD EPYC işlemciler, GPU kümeleriyle yapılan derin öğrenme ve çıkarım gibi görevlerde çarpıcı performans artışları sunar. Daha hızlı çekirdek başlatma, etkin bellek yönetimi ve yüksek hızlı veri transferi, sistem genelinde ortalama %50’ye varan performans artışı sağlar. Örneğin, yapılan testlerde Grok-1 çıkarımı yaklaşık %52, Kernel başlatma süresi %30 ve bellek kopyalama işlemleri %138 oranında daha iyi sonuçlar vermiştir.
Tüm Modelleri Ve Veri Kümelerini Bellekte Tutmaya Yönelik Yüksek RAM
12 DDR5 kanalı soket başına 6 TB’a kadar RAM’i destekler
AMD’nin 5. Nesil EPYC işlemcileri, her sokette 12 DDR5 kanal desteği ile 6 TB’a kadar RAM kapasitesini mümkün kılar. Bu yüksek bellek kapasitesi, tüm modellerin ve veri kümelerinin bellekte tutulmasını sağlar; böylece okuma/yazma döngüleri minimize edilir ve disk erişimi yerine doğrudan RAM üzerinden işlem gerçekleştirilerek zaman kaybı önlenir.
%20’ye Kadar Daha Yüksesk GPU İşlemci – 6,7
AMD EPYC ana bilgisayarlarıyla ağır AI iş yüklerinde GPU performansı yükseliyor.
Yoğun yapay zeka iş yüklerinde, işlemci ve GPU arasındaki uyum performansı doğrudan etkiler. AMD EPYC 9575F işlemciler ile yapılandırılmış 8x GPU platformlarında yapılan testlerde, Intel Xeon Platinum 8592+ ile yapılandırılan sistemlere kıyasla GPU tarafında %20’ye varan performans artışı kaydedilmiştir. Özellikle Stable Diffusion XL v2 (FP8) eğitim senaryolarında ve Llama 3.1-70B (FP8) çıkarım testlerinde bu fark açık şekilde gözlemlenmiştir.
AMD EPYC Tabanlı Sunucu Kurulumu:
AMD EPYC işlemciler, mimari gücüyle dikkat çekerken pratikteki kurulumu da birçok kişinin merak ettiği konular arasında yer alıyor. Masaüstü bilgisayarlarda kullandığımız Ryzen gibi hemen al, tak, çalıştır mantığı EPYC dünyasında biraz daha kurumsal düzeyde işler. Çünkü EPYC, sıradan anakartlarla değil; web sunucu ve veri merkezi altyapılarına yönelik geliştirilen sunucu sınıfı donanım çözümleriyle uyumludur.
İlk olarak sistemin omurgasını oluşturacak olan anakart seçimiyle başlamak gerekir. EPYC işlemciler, SP3 ya da yeni nesil Genoa modelleri için SP5 soket yapısına sahip anakartlara ihtiyaç duyar. Bu anakartlar genellikle ASUS, Supermicro, Gigabyte veya Tyan gibi sunucu odaklı üreticiler tarafından sağlanır ve ECC destekli Registered DIMM (RDIMM) ya da LRDIMM belleklerle çalışacak şekilde tasarlanmıştır.
Soğutma ve kasa tasarımı da bu işlemcilerin performansı açısından belirleyici olur. Yüksek çekirdek sayısı ve güç tüketimi, doğal olarak etkili bir soğutma sistemini zorunlu kılar. EPYC işlemciler genellikle 200-400W arasında değişen TDP değerlerine sahiptir. Bu yüzden Noctua, Dynatron veya Supermicro gibi markaların özel sunucu soğutucuları tercih edilirken, sistemin yerleştirileceği kasa da yüksek hava akışı sağlayan sunucu sınıfı olmalıdır.
Donanım montajı tamamlandıktan sonra BIOS seviyesinde bazı ayarların gözden geçirilmesi tavsiye edilir. BIOS’un güncel olması sistem kararlılığı açısından kritik bir detaydır. Ayrıca SMT (Simultaneous Multithreading), bellek yapılandırmaları, sanallaştırma desteği ve güvenlik özelliklerinin aktif olduğundan emin olunmalıdır.
İşletim sistemi seçimi konusunda ise EPYC oldukça esnektir. Modern Linux dağıtımları – örneğin Ubuntu 20.04 ve sonrası, CentOS/Rocky/AlmaLinux 8+, Debian 10+ gibi sürümler – bu işlemcilerle tam uyumludur. Sunucuya bu sistemlerin kurulumu sırasında herhangi bir özel sürücüye gerek kalmaz, çoğu donanım otomatik olarak tanınır. Özellikle sistem kararsızlıklarında ya da disk tutarsızlıklarında, FSCK komutunun kullanılması veri bütünlüğünü sağlamak açısından kritik öneme sahiptir.
EPYC Server Mimarisi Kimlere Hitap Ediyor?
Orta Ölçekli Kurumlar İçin Tek Soketli Seçenekler
Tek soketli EPYC sunucular, yüksek performansı uygun fiyatla birleştirmek isteyen ajanslar, KOBİ’ler ve kompakt veri merkezleri için cazip bir tercihtir. Yüksek ziyaretçi trafiğine sahip web uygulamaları, veritabanı çözümleri, ERP sistemleri ya da sanallaştırmaya dayalı servisler bu altyapıda verimli şekilde çalışabilir. 32–64 çekirdekli işlemciler, geniş bellek kanalı ve güçlü IPC sayesinde sistemin kararlılığını uzun süre sağlar.
Proxmox, VMware ESXi veya Hyper-V ortamlarında aynı anda 10 ila 30 sanal makineyi rahatlıkla barındırabilecek kapasiteye sahiptir. Ayrıca, kaynak artırımı gereken durumlarda ölçeklenebilir yapısı ile ihtiyaçlara uyum sağlar.
Üst Düzey İş Yükleri İçin Çift Soketli EPYC Alternatifleri
Çift soketli sistemler, büyük veri işleme, yapay zeka modelleme, HPC uygulamaları, simülasyonlar ve çok çekirdekli çalışma gereksinimi olan senaryolar için idealdir. Bu sistemler, 128 çekirdeğe kadar destek sunar ve özellikle kurumsal analiz ekipleri, araştırma merkezleri ile üniversiteler tarafından tercih edilir.
DDR5 mimarisine sahip 24 kanal bellek yapısı ile veri kümeleri RAM üzerinden anlık işlenebilir. Ayrıca 128 PCIe 5.0 hattı, NVMe SSD’ler, hızlandırıcı donanımlar ve hızlı ağ bileşenleri ile maksimum bağlantı esnekliği sağlar.
AMD EPYC ile VDS Performans Karşılaştırması
| Test Senaryosu | AMD EPYC 9354P (32C/64T) | Intel Xeon Gold 6338 (32C/64T) | Notlar |
|---|---|---|---|
| Web Sunucu (NGINX + PHP) 20K istek/s | ✅ 19.700 | 🔶 16.200 | EPYC daha az CPU kullanımıyla daha stabil |
| MySQL 1M Sorgu Benchmark | ✅ 920K sorgu/sn | 🔶 790K sorgu/sn | Daha hızlı bellek erişimi sayesinde |
| VM Başlatma Süresi (10 VDS) | ✅ 16.5 saniye toplam | 🔶 21.3 saniye toplam | Çekirdek eş zamanlı dağıtımı avantajı |
| Disk IO (NVMe RAID 1) | ✅ 1.8M IOPS | 🔶 1.3M IOPS | PCIe 5.0 avantajı hissediliyor |
| CPU Kullanım Verimliliği (%) | ✅ %82 | 🔶 %69 | AMD SMT + çekirdek sayısı etkili |
| Ortalama Gecikme (API Sunucusu) | ✅ 28ms | 🔶 37ms | Daha yüksek IPC avantajı |
EPYC Kullanımıyla İlgili 5 Temel Soru ve Yanıtı
Ryzen yerine EPYC neden önerilir?
Ryzen, bireysel kullanıcılar için tasarlanmışken; EPYC, kurumsal sınıf özellikler sunar. ECC RAM desteği, çoklu soket altyapısı ve geniş PCIe bant genişliği ile EPYC, uzun vadeli kurumsal çözümler için daha uygundur.
EPYC ile Xeon arasında hangisi seçilmeli?
İhtiyaca göre değişir. EPYC daha fazla çekirdek, daha fazla bellek ve PCIe hattı sunar. Xeon ise bazı durumlarda tek çekirdek gücü ile avantaj sağlar. Ancak sanallaştırma ve paralel işlemde EPYC sıklıkla öne çıkar.
Sunucu kiralamak mı, sahip olmak mı avantajlı?
Kısa süreli kullanım planlarında kiralama tercih edilmelidir. Fakat sistem uzun süre çalışacaksa, donanımı satın almak daha ekonomik ve verimli olur.
Uzak masaüstü kullanımında EPYC sistemler yavaşlar mı?
Hayır. EPYC işlemciler yüksek veri iletim kapasitesiyle uzak erişimlerde performans kaybı yaşamaz. Ancak çoklu I/O işlemlerinin olduğu ortamlarda sistem kaynakları iyi yönetilmelidir.
Güvenlik için EPYC’nin donanımı yeterli olur mu?
Donanımsal güvenlik özellikleri güçlü olsa da yazılım katmanı mutlaka tamamlayıcı olmalıdır. Firewall ve diğer güvenlik çözümleri etkin biçimde yapılandırılmalıdır.